O traballo diario de coidados dun Médico de Familia abrangue a atención a múltiples e variados procesos. Cada vez é máis frecuente a atención a pacientes con situacións clínicas refractarias, situacións nas que o paciente e a súa familia afrontan o momento final da vida. É necesario que tanto o médico, a familia ou coidadores como, fundamentalmente, o propio paciente, se preparen para afrontar esta etapa final da forma máis digna, tanto desde o punto de vista da xestión clínica como desde o punto de vista ético e moral.
A demencia e outras enfermidades neurolóxicas dexenerativas adoitan levar a unha perda de autonomía máis ou menos grave por parte do paciente e, como consecuencia, prodúcese unha diminución da capacidade do paciente para tomar decisións concretas na fase final da vida. Isto xera importantes problemas bioéticos na familia e coidadores, sobre todo cando se descoñecen os desexos previos do paciente nesta situación.
Como médicos debemos garantir o apoio necesario, tanto en medios materiais como asistenciais, para reducir o impacto que a enfermidade ten no paciente e na familia. Nas fases finais da enfermidade, cando a situación clínica xa se considera refractaria, poden darse unha serie de situacións complexas en relación á toma de decisións, sobre todo se o paciente non manifestou previamente os seus desexos ante este momento.
A nosa forma de abordar esta fase da atención clínica debe basearse fundamentalmente nos desexos do paciente, e deben adoptarse os mecanismos necesarios para minimizar o impacto doutras variables que poidan influír na forma en que o paciente afrontará o final da súa vida. (variables que adoitan derivarse de discrepancias familiares sobre o manexo clínico, decisións familiares que non respectan a suposta vontade do paciente, variables asistenciais en función do profesional ou profesionais que atenden ao paciente neste momento do seu proceso vital, etc.)
Por estes motivos, consideramos tan importante que as persoas expresen as súas preferencias e desexos con antelación á hora de afrontar as fases finais dunha enfermidade incurable e o momento da súa propia morte.
Os coidados que debe proporcionar a medicina no momento da fase final da vida van máis aló da administración exclusiva de fármacos para controlar os síntomas. O paciente precisa percibir que non está nin vai ser abandonado, que segue a ser o máis importante para os profesionais da saúde, e que o seu traballo consiste en atenderlle ao longo do seu proceso vital, con especial atención aos últimos momentos. da súa vida. É fundamental respectar as opinións do paciente e adaptar os plans asistenciais ás súas expectativas e desexos. Neste sentido, cómpre destacar a necesidade de garantir a necesaria atención do paciente no seu propio domicilio cando o propio paciente así o fixera constar previamente ou o incluíse no seu documento de orientación anticipada.
A forma ideal de rexistrar esta información é preparar o documento coñecido como “Testamentos anticipados”, “Instrucións anticipadas” ou “Testamento vital”.
A Consellería de Sanidade habilitou un sistema de rexistro de documentos de instrucións previas, ao que podemos acceder na seguinte ligazón:
Instrucciones previas – Consellería de Sanidade – Servizo Galego de Saúde (sergas.es)
Unha vez redactado, o documento incorpórase á historia clínica do SERGAS. Este procedemento facilita o acceso a dito documento por parte dos profesionais sanitarios implicados no proceso asistencial, o que garante o cumprimento dos nosos desexos ou vontades no momento no que nos enfrontamos ao proceso de fin da vida.
Cristina Margusino Framiñán
Licenciada en Medicina USC. Medicina Familiar y Comunitaria
Máster de Urxencias e Emerxencias en la USC
Medalla de oro de Xinzo de Limia